Soğan Kalesi, 13. yüzyılın birinci yarısında Bizans İmparatoru Ionnes
Vatatzes tarafından, İzmir iç limanının girişine inşa ettirildi. İzmir tarihine
tanıklık ettiği yüzyıllar boyunca pek çok isimle anıldı; Neon Kastron, Saint
Pierre, Liman Kalesi, Aşağı Kale, Kala-i Bahir, Kale-i Cedit -Sancak Kalesi
inşa edildikten sonra- Kale-i Atik, Ok Kalesi bunlardan sadece birkaçı…
Bizans, Latin, Rodos Şövalyeleri, Aydınoğulları, Timur ve nihayet
Osmanlıların askerleriyle tanıştı. Timur’un 1402’de büyük ölçüde yıktığı
kale, Venediklilerin İzmir baskını sonrasında Fatih Sultan Mehmet
tarafından yeniden yaptırıldı. 17. yüzyılda Sancak Kale’nin yapımı
sonrasında, savunma işlevini büyük ölçüde yitirse de cephanelik ve
hapishane olarak kullanıldı.
1871’de yıkıldığında İzmir’in en küçük mahallelerinden birine ev sahipliği
yapıyordu. Yıkıntıları üzerinde kısa sürede Belediye binasının da içinde
olduğu birçok han ve dükkân inşa edilen Kale’nin varlığı bir süre sonra
unutuldu. Geriye sadece Hisar Camii, Hisarönü ve Kale Arkası gibi birkaç
isim kaldı.
Petros Mehtidis’in çalışması birçok ismine “Kayıp” sıfatını da ekleyen
“Kale”nin izini sürüyor. Tarih kitapları, yazışmalar, seyahatnameler, anılar,
görsel malzemeler ve dönemin gazetelerinde dağılmış bilgileri bir araya
getiriyor ve okuyucunun zihninde “Kale”nin yeniden inşa edilmesini
sağlıyor.
Erkan Serçe
